Bij regelmaat van de klok ontvang ik vragen van saunameesters waarvan ik er eigenlijk vanuit ga dat elke (semi)professionele saunameester daarvan op de hoogte is. Om de saunameester een hand toe te steken hier de allerbelangrijkste zaken die je als saunameester opgietingen (volgens mij) eigenlijk gewoon moet weten.
Wat gebeurt er tijdens een opgieting waardoor het lichaam intensiever verwarmd zal worden.
Tijdens een opgieting zal een saunameester water laten verdampen over de saunakachel. Een logisch gevolg is dat de absolute luchtvochtigheid zal toenemen. Bij een onveranderde temperatuur zal de relatieve luchtvochtigheid stijgen en dat is de luchtvochtigheid die wij aflezen vanaf een hygrometer en de luchtvochtigheid die ook bepalend is voor de ervaring van warmte (gevoelstemperatuur) en overdracht van warmte via de lucht (geleidingswarmte).
Door de hogere luchtvochtigheid zal de geleiding van warmte in de lucht (of eigenlijk via de waterdamp in de lucht) toenemen en de overdracht van warmte intensiever worden. Doordat de saunameester de luchtvochtigheid verhoogt zal het zweet op onze huid minder snel verdampen waardoor ons lichaam minder (dan normaal in de sauna) koelt. Het verdampen van zweet is verantwoordelijk voor de koeling van onze huid (633W aan energie bij 1 liter verdamping). De natuur probeert alles weer in ere te herstellen. Als wij vocht toevoegen aan de lucht, zal de lucht dit weer proberen af te staan. Dit doet de natuur door de waterdamp te laten condenseren op 'koelere' voorwerpen in de sauna (voorwerpen met een temperatuur onder het dauwpunt). Dit kan een glasruit zijn, maar ook het menselijk lichaam dat daar vertoeft. Condensatie is de tegenhanger van verdampen in de natuurkunde en geeft 633W aan energie per liter af. Dezelfde hoeveelheid energie (warmte) die opgenomen wordt bij verdamping, zal dus worden afgegeven bij condensatie. Laat u als saunameester dus 6 liter water verdampen dan zal er ergens een kleine 4000W aan energie gaan vrijkomen (na natuurlijk ontrokken te zijn aan de stenen van de saunakachel). En wij maar roepen dat je bij een opgieting veel meer gaat zweten. Onzin dus. Bij saunatemperaturen worden onze zweetklieren sowieso tot maximale secretie aangezet. Maar omdat het zweet minder snel verdampt bij een hogere luchtvochtigheid en de huid nat zal worden door condensatie, lijkt het of wij extreem beginnen te transpireren. De condensatie op de huid bevorderen saunameesters nog eens extra door de convectiewarmte te stimuleren. Met andere woorden, door de lucht in beweging te brengen. Convectie (luchtstroom) in een warme lucht voegt daarnaast zelf ook nog eens een extra warmteprikkel toe. Komt de lucht echt heftig in beweging dan 'slaat' de saunameester zelfs het dunne laagje stilstaande (isolerende) lucht rond het lichaam weg, waardoor de overdacht van warmte, kortdurend, nog intensiever is.
Wat doet dit dan met het lichaam.
Het lichaam zal reageren als de temperatuur oploopt. Dit gebeurt in de sauna, tijdens het sporten, tijdens intensieve zonnige dagen en bij een opgieting. De thermosensoren (warmtezintuig) in onze lederhuid geven toename van temperatuur ogenblikkelijk door aan de hypothalamus (hersenen) die een mechanisme in werking zetten. De haarvaatjes (capillairen) in de huid gaan wijd open staan en het lichaam zal trachten veel bloed via de huid te laten stromen om warmte af te voeren het lichaam in en de zweetkliertjes van vocht te voorzien. Om een optimale doorstroming in het lichaam te garanderen zal de hartslagfrequentie (het aantal slagen per eenheid) en het hartslagvolume (de hoeveelheid bloed per hartslag) toenemen. In 'rust' zal ons hart gemiddeld een 4,9 liter bloed per minuut verplaatsen. Bij een intensieve opgieting kan dit bij sommigen oplopen tot wel 29,4 liter per minuut. Het is niet voor niets dat u saunagasten wel eens hoort over het hart in de keel voelen bij het dubbel aantal hartslagen dan in rust.
Door het verwijden van de haarvaten in de huid (dit is een enorme bloedbaan) en vervolgens ook de bloedvaten zelf heeft onze bloeddruk de neiging wat te dalen. Het duurt een aantal minuten, maar het renine angiotensine aldosteron hormonaal systeem (hoe verzinnen ze het) zal overlevingsmechanismen in het werk stellen om geen lichaamsfuncties te verliezen. Het wat (voor sauna en opgietingen in het bijzonder) langzaam werkende hormonale systeem is ook de reden dat ik adviseer een opgieting zonder pauzes aaneengesloten te doen. De kans dat dit hormonale systeem volledig op 'de hobbel' gaat bij pauzes (naar buien en vervolgens weer naar binnen) is niet ondenkbaar en kan duizeligheid en zelfs flauwvallen voor sommigen sterk in de hand werken. Dit is ook de reden dat drinken in een sauna niet goed is en ijsblokjes om de huid te koelen in de sauna zelf geweerd moeten worden. Allemaal psychologische flauwekul die natuurlijke reacties van het lichaam belemmeren.
De door de bloedcirculatie afgevoerde warmte uit de huid zal worden opgeslagen in de grote organen. deze vormen een mooie buffer in het lichaam. Totdat alles is opgewarmd tot een graad of 38,5 Celsius. Dan gaat het lichaam protesteren en jou aangeven dat het eigenlijk wel welletjes is. Stoer als je bent blijf je toch nog even zitten en zo komen de meeste lichamen met een kerntemperatuur van tegen de 39 graden Celsius en met wijd openstaande bloedvaten de opgieting uit. Bij het opstaan en lopen zakt het bloed iets naar beneden, de wijd openstaande bloedvaten in. Hier bestaat de kans dat sommige saunagasten wat duizelig worden. Rustig opstaan, blijven wandelen in de buitenlucht is vaak voldoende, lukt dit niet, dan even met de benen omhoog in de buitenlucht gaan liggen. Gebeurt het duizelig worden van saunagasten regelmatig (lees meerdere malen per week) dan gaat er toch echt iets fout! Misschien de tijdsduur te lang? Een ideale opgieting duurt 12 minuten. 15 minuten is echt het maximum. Uit Duitse onderzoeken blijkt dat een pittige opgieting van 8 minuten aan opwarming voor het lichaam gelijk staat aan 15 minuten in een 95 graden sauna. Soms mag het best iets minder intensief of wat minder lang in tijd. Als saunameester regelmatig naast je 'patiënt' zitten is echt niet nodig en zijn voor mij waarschuwingstekens.
Het afkoelen moet vooral rustig gebeuren. Het brok opgewarmd vlees (het lichaam) moet tot in de kern teruggebracht worden in temperatuur tot even onder normaal. Rustig in de buitenlucht vertoeven, waarbij het lichaam niet wordt afgedekt, totdat men volledig is uit getranspireerd is extreem belangrijk. Vervolgens kan rustig, met koud water, de temperatuur van het hele lichaam inclusief hoofd verder naar beneden worden gebracht. De bloedcirculatie moet nu de warmte vanuit het lichaam (organen) naar buiten voeren. Dit heeft echt tijd nodig! Een korte plons in het dompelbad is dus echt onvoldoende. Voor mensen die echt een hekel aan koude hebben zeg ik altijd: Douche maar even koud af en ga dan maar een kwartier zwemmen. (Dus niet in het warme bubbelbad.)
Wat vertel je nu je gasten bij aanvang van een opgieting.
De ellenlange verhalen (waar ikzelf ook debet aan ben) komen hopelijk niet (meer) voor. Je zult er echter altijd rekening mee moeten houden dat er gasten bij zijn die nog nooit een (goede) opgieting hebben meegemaakt. Je bent dus min of meer verplicht jouw gasten iets te vertellen over wat je gaat doen en de tijdsduur waar ze rekening mee moeten houden. Zowel betreft de opwarming als de afkoeling. Pak de hoofdpunten en dat mag best wat oppervlakkig zijn. Vergeet niet te vertellen dat je de sauna altijd uit mag als het niet bevalt, om wat voor reden dan ook. Vergeet alle medische verhalen (tenminste als jij je opgieting correct uitvoert) over bloeddruk enz. Als je je goed voelt en zonder problemen een fatsoenlijk stuk kunt wandelen en fietsen kun je ook een opgieting aan. Alleen hoog zwangeren mogen van mij de dag doorbrengen zonder opgieting. Maar dat is misschien zelfs wel uit eigen bescherming. Tot slot horen veel gasten graag wat jij voor geuren gaat gebruiken. Geuren zijn erg persoonlijk en de uitwerking is vaak gebaseerd op emoties uit het verleden. Sommige mensen houden nu eenmaal niet van bepaalde geuren en kunnen dan nog een keuze maken om al of niet met je mee te gaan.
Wil je nog meer over opgietingen weten? Dan verzorg ik natuurlijk maar al te graag een coaching of training. Ik moet natuurlijk ook mijn broek ophouden en dat is onderdeel van mijn vakgebied. Een vakgebied waar ik nooit over uitgeleerd en uitgepraat raak. Is deze dan een inkoppertje? Nee, absoluut niet. Het vak saunameester moet gewoon professioneel zijn. Of je dit nu als vrijwilliger of als professional doet. Je hebt de verantwoording over je gasten bij het aanbieden van deze dienstverlening. Je entertaint en draagt zorg!
Veel plezier,
Erik Bierenbroodspot
www.wellnessprofs.nl
Geen opmerkingen:
Een reactie posten